Honingbijen in Park Ruijbosch 

Welkom, wat leuk dat je meer informatie wilt over de bijen. Je kan hier informatie vinden van elk seizoen over de bijen. Op deze manier kunnen we ons enthousiasme delen zonder de bijen te verstoren. 

Algemeen:
Aan de hand van waarnemingen aan de vliegopening van een bijenvolk valt veel af te leiden hoe de situatie in het volk is. De vroegere korfimkers waren vrijwel geheel aangewezen op het aan de buitenkant observeren van de volken, omdat de raten aan de wanden van de korf zijn vast gebouwd en dus niet uitneembaar zijn. In de beschrijving wordt er dan ook gewezen op het (vlieg) gedrag van de bijen en de betekenis ervan.

Middels de onderstaande tekst krijgt u een indruk over het verloop van het bijenjaar. We zouden het leuk vinden als je de gestelde vragen ook probeert te beantwoorden.

De ontwikkeling van de bijenvolken, de behandelingen van de imker en de honing opbrengst zijn afhankelijk van de weersomstandigheden en kunnen vooral in het voorjaar zomaar enkele weken verschil maken.

We gaan de bijenvolken gedurende een heel jaar volgen. Om praktische redenen beginnen we het bijenseizoen eind januari/begin februari wanneer de koningin na een broedloze periode opnieuw eitjes gaat leggen en er een nieuw broednest wordt gevormd. Aan de hand van de genoemde datums kun je zien wat er tijdens jou bezoek actueel is.

Januari 
• Honingbijen beginnen een beetje te vliegen bij een buitentemperatuur van rond de 10°C

• Bijen vliegen in de wintermaanden dikwijls lange tijd niet en kunnen zich dan ook niet ontlasten. Bij een temperatuur van rond de 15°C vliegen ze dan gedurende korte tijd massaal uit om hun behoefte te doen waarbij ze gele poepjes achterlaten waar niet iedereen blij mee is.

Opdracht: Kijk of je de op objecten in de nabije omgeving kan vinden?  

• Komen er bijen binnen met klompjes stuifmeel aan de achterpootjes dan zijn er bloeiende gewassen in de buurt. 

Opdracht: Kijk eens goed of je die kleine klompjes kan zien. Waarom zouden ze verschillende kleuren hebben.

Het geeft aan dat er in de volken broed aanwezig is. Een goede Stuifmeelvoorziening van de larven zorgt voor gezonde bijen.

• Andere bijen verzamelen nectar die tot honing wordt verwerkt.

• Water verzamelen ze om het voedsel voor de larven te bereiden en in de zomer ook om het broednest te koelen.

Opdracht: Kijk eens langs de kanten van de vijvers of je daar bijen ziet. 

------
Maart / april 

• Het aantal drachtplanten neemt toe en het broednest wordt steeds groter.

• In de volken worden darren (mannetjes) geboren die later de jonge koninginnen moeten bevruchten.

Opdracht: Zoek drachtplanten op in het park en kijk wat de bijen er op verzamelen. 

• Door uitlopend broed zijn de volken intussen zo sterk geworden dat ze ruimte te kort komen en er een tweede broedkamer geplaatst moet worden.

• Zie je veel bijen voor een kast vliegen met de kop naar de kast gericht dan zijn jonge bijen zich aan het oriënteren om later vliegbij te worden. Imkers noemen het voorspelen.

• Als er veel nectar binnenkomt wordt op de 2 broedkamers een honingkamer geplaatst en bij zeer goede dracht later mogelijk nog een tweede.

Om te voorkomen dat er broed in de honingkamers komt ligt daaronder een koninginnenrooster waar de koningin niet door kan en de werkbijen wel.

Opdracht: Kan je de koninginnenroosters zien liggen?

-----
MEI/JUNI

• Rond half mei worden de honingkamers afgenomen en de voorjaarshoning geslingerd.

• Om te voorkomen dat de volken gaan zwermen wordt regelmatig gecontroleerd op koninginnendoppen en maakt de imker kunstzwermen door de oude koningin met een hoeveelheid bijen in een kleinere kast te plaatsen.

• Mocht een volk toch vroegtijdig tot zwermen overgaan dan zie je het halve volk met de koningin de kast verlaten en in de naaste omgeving als tros in een boom of struik neerstrijken om op een later tijdstip weer weg te vliegen.

• Mocht je zo'n indrukwekkend spektakel meemaken raak dan niet in paniek want zwermende bijen zijn niet steeklustig omdat ze hun honingmaag voor vertrek vol honing hebben gezogen. Waarschuw zo mogelijk de imker zodat die de zwerm tijdig kan scheppen.

• In het volk waar de koningin uitgehaald is wordt na 12 dagen de eerste jonge koningin(nen)geboren waarvan er na ingrijpen van de imker slechts een overblijft. 

Deze vliegt uit om door darren bevrucht te worden en gaat aan de leg als het broed van de voorgangster is uitgelopen. 

• De honingkamers worden weer teruggeplaatst

• De zomerdracht is nu in volle gang want er bloeien veel drachtplanten zoals verschillende soorten lindebomen.

• Als er veel nectar binnenkomt brengt dat veel vocht in de kasten en zie je dat bijen op de vliegplank door middel van vleugelbewegingen het vocht naar buiten ventileren.

Opdracht: Is dat nu ook het geval? 

Opdracht: Staan er in het park ook planten waar de bijen op foerageren?  

-----
JULI/AUGUSTUS

• Eind juli kan de zomerhoning worden geoogst. De honingkamers gaan er dan definitief af.

• Het is nu tijd om er voor te zorgen dat de bijenvolken sterk en gezond de winter ingaan en ook doorkomen. De in het broed parasiterende varroamijten worden bestreden met zuren die niet in de honing terecht komen.

• Stuifmeel is dan belangrijk om gezonde winterbijen te krijgen die geen 6 weken maar 6 maanden moeten overleven.

Opdracht: Zie je in het park planten die nu stuifmeel leveren? 

AUGUSTUS/SEPTEMBER

• In augustus/september wordt de nog aanwezige hoeveelheid honing in de volken geschat en aangevuld met een suikeroplossing tot een voorraad van15 kilogram.

De suikeroplossing wordt in speciale voerbakjes in een honingkamer boven op de volken aangeboden.

Opdracht: Waarom zouden imkers de vliegopeningen dan verkleinen? 

• Rond 15 september moet dit klaar zijn en mogen de volken niet meer gestoord worden tot het voorjaar.

OKTOBER/DECEMBER

Het broednest wordt steeds kleiner tot dat er in december geen broed meer aanwezig is en alle varroamijten, die zich in het broed vermeerderen, op de bijen zitten. Bij een temperatuur van min 5 tot plus 5 °C, wanneer de bijen heel dicht bij elkaar zitten (op de tros), wordt oxaalzuur toegediend.

• In de wintermaanden heeft de imker tijd om voorbereidingen te treffen voor het komend seizoen. Deze werkzaamheden kunnen bestaan uit onderhoud van materialen, aanschaf van nieuwe, plannen maken en kennis opdoen.

Januari 2022
Bert Opsteeg