Ook kunstenares Martine Martinali doet mee met de Open Atelierroute, die ze tien jaar geleden opzette.
Martine gebruikt kunst en creativiteit voor het weergeven van liefde, vrijheid, hoop en geluk. Maar ook om pijn te verwerken. Zonder kan ze niet.
The Sound of Music heeft de Von Trapps, Duitsland de rijke Rothschilds, Amerika de Kennedy’s en Esch, ja, het kleine dorpje Esch heeft ... de Martinali’s. ,,Wereldberoemd in Esch en omstreken, zei ons vaderke altijd”, grapt Martine Martinali (Esch, 1948). Martinali, kunstenares, flamboyant, ambitieus, gastvrij. Met haar rode krullen en zelfgemaakte blauwpaarse kleding is haar uiterlijk even kleurrijk als haar karakter en haar schilderijen. Niet dat ze nog schildert, tegenwoordig heeft het beeldhouwen haar grootste interesse. Zij ís een van die vele Martinali’s, een telg uit het grote kunstenaarsgezin: ,,Kunst, het zit bij ons in de genen.” Vader Martinali, altijd creatief bezig met pottenbakken, moeder Martinali maakt muziek. Dan volgen er tien Martinali-kinderen, van wie nog acht in leven zijn. Stuk voor stuk zijn ze in meer of mindere mate bezig met kunst en creativiteit. De trekzak die Noud Martinali voor zijn zus maakte, staat op een prominent plekje in de woonkamer van de kunstenares. Evenals een groot aantal beeldhouwwerken van haar eigen hand. Waar je ook kijkt, zie je vrouwelijke rondingen terug in steen en marmer. ,,Blijkbaar houd ik van die organische vormen”, lacht Martinali. Die fascinatie is ook terug te zien in haar schilderijen. ,,Al van jongs af aan ben ik bezig met vormen, kleuren en kunst”, zegt ze. Gelukkig jeugd Martinali kent een gelukkige jeugd met haar grote familie in Esch. ,,Er was altijd wat te doen, we waren altijd lekker bezig met van alles. We kregen daar ook alle ruimte voor van ons vaderke en moederke”, vertelt ze. Het Brabants dialect wisselt de kunstenares af met keurig Algemeen Beschaafd Nederlands. Martinali kuiert naar haar atelier aan huis. Een aantal handgeschreven citaten prijkt op de houten plafondbalk. Stuk voor stuk citaten, of eigenlijk levenswijsheden, die veel betekenen voor Martinali. Die van kunstenaar Kurt Schwitters bijvoorbeeld: ‘Kunst bezit geen boodschap, de boodschap is de kunst zelf’. Voor iemand die altijd met beeldende kunst bezig is, heeft Martinali een vurige voorliefde voor het geschreven woord. Niet zo gek, de kunstenares staat als juffrouw meer dan 35 jaar voor de klas van de basisschool. Ook die van Picasso slaat op haar en haar levenshouding: ‘Het belangrijkste is om te scheppen. Niets anders telt, het scheppen is alles’. Liefde voor de kunst, en dan vooral het proces, het scheppen en creëren, zit er al vroeg in bij Martinali. Ze laat een pentekening zien die in een boek is vereeuwigd. Een gedetailleerde plattegrond van het Romeinse grafveld in Esch in 1958. Martinali tekent hem als ze tien is. Als juf neemt ze haar leerlingen later ook liefst zo veel mee in de wereld van creativiteit. In Boxtel, waar ze dan woont, zet ze in de jaren 90 kunst op de kaart. Galerie Martinali aan de Burgakker is een begrip in die tijd. Honderden jonge kunstenaars krijgen er een podium om te exposeren en zelf schildert Martinali er ook op los. Haar zoon Ben, tijdens de hoogtijdagen van Galerie Martinali flink aan het puberen, moet thuis over de natte schilderijen heen stappen. ,,Hij heeft tot op de dag vandaag nog steeds niks met kunst, waarschijnlijk is hij overspoeld. Het is een grote stoere bouwAl van jongs af aan ben ik bezig met vormen, kleuren en kunst —Martine Martinali ESCH KUNSTENAARSGEZIN ? Martine Martinali haalt Picasso aan: ,,Niets anders telt, het scheppen is alles”. FOTO ROEL VAN DER AA vakker geworden. Maar wel een hele lieve”, zegt Martinali vergoelijkend. Ze heeft ook een geadopteerde dochter uit India, Kamala. Zij is ook geen kunstenares geworden, maar werkt als psychologe. Een jaar of twintig geleden verlegde Martinali haar interesse. Van schilderkunst naar beeldhouwen en vilten. Gedurende verschillende levensfases staan diverse grote thema’s bij haar centraal. Naast de organische vormen, zijn dat houvast, evenwicht en vrijheid. Vrijheid, eigenlijk op alle fronten, is een belangrijk gegeven voor Martinali. En verder liefde, verdriet en hoop. Klappen Martinali heeft met haar zeventig levensjaren genoeg klappen van het leven gehad. De vader van Ben en Kamala sterft op zijn 41ste. Martinali voedt haar kinderen alleen op, naast haar volle baan en kunstgalerie. Als ze 58 is, ontmoet Martinali collegakunstenaar Ad Kooijmans, het geluk lacht haar weer toe. Tot haar nieuwe liefde ziek wordt en in 2011 overlijdt. Het kunstwerk waaraan ze samen werkten in de periode voor zijn dood prijkt op een centrale plek in het huis. Martinali maakte twee stenen vleugels en Kooijmans schilderde het bijbehorende doek. Het lukte Kooijmans op dat moment echter niet meer om te creëren, een grote kras in het werk markeert de onmacht van de kunstenaar. Bovenaan het kunstwerk hangt een zilveren vierkant. ,,Dat staat voor hoop. Ad bleef tot drie weken voor zijn overlijden hoop houden.” In het werk zit alles. De liefde, de pijn, het verdriet, maar ook de verwerking, de hoop, de houvast. ,,In de kunst kan ik zoveel kwijt. Ik zou niet zonder kunnen. Het is voor mij hetzelfde als ademen, eten en drinken. Als ik niet kan scheppen, creëren, dan ben ik niets meer. Dan ga ik dood”, verzucht Martinali. Het klinkt zwaarmoediger dan de kunstenares is. Martinali geniet van het leven an sich en de kunst in het bijzonder. Niet voor niets prijkt ook het prachtige citaat van Louis Couperus op de balk in het atelier: ‘In het leven en in de kunst, moet men iedere dag opnieuw beginnen’.